Bazı ırkların diğerlerinden zeki olduğu yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Doğru eğitimin de köpeklerin zekasını geliştirdiği bir gerçektir. Özellikle köpek sahipleri köpeklerinin zeka seviyesini merak etmekten kendilerini alamıyorlar.Köpek zekasını anlamak ve ölçmek üzere bir çok bilimsel çalışma yapılmaktadır ama zeka seviyesini tam anlamıyla belirleyen, bilimselliği kabul edilmiş net bir test yoktur.Köpeklerin ortalama zekasının 3 yaşında bir çocuğun zekasına eşit olduğu ve yaklaşık 200 kelimeyi anlayabildikleri tespit edilmiştir.Dr.Julia Fishcher ’’daha önceden bilinenler, yeni nesneyi öğrenmek için bir öncül bağlam oluşturuyor ki, bu da insanların öğrenme güdüsü ile benzerlik gösteriyor’’ demiştir.Dr. Paul Bloom,köpeklerin öğrenmek için kullandıkları bağlamların bağımsız gelişmediğini, sahibi tarafından güdülenerek ve sınırlandırılmış olduğuna işaret ediyor. Buna göre, köpekler sahibinin işaret etmesi durumunda gösterileni öğreniyor.
The Intelligence of Dogs kitabını yazarı Stanley Coren köpeklerde zekayı 3 ayrı sınıfa ayırmıştır.
Adaptif Zeka(Adaptive Intelligence)— Köpeğin öğrenme ve problem çözme yeteneği ile birlikte kazanabileceği bilgi ve becerilere dayanan zeka tipi. Köpeğin hafızası bunda önemli rol oynar. Irksal özellikler fark yaratsa da, esas belirleyici köpeğin öğrenme kapasitesidir. Adaptif zekası yüksek köpek yeni ilişkileri çabuk öğrenir, iyi bir gözlemcidir, şartlardan ve sonuçlardan tecrübe edinir.
İçgüdüsel Zeka (Instinctive Intelligence)— Köpeğin genetik kodlarında yer alan, kendi becerileri ile alakalı zekadır.Eğitimin içgüdüsel zeka ile ilgisi yoktur.
Eğitim&İtaat ve Çalışma Zekası(Training & Obedience Intelligence)Doğru eğitim programları köpeğin zekasını geliştirir.Uzman kişiler tarafından eğitilen köpekler zeka testlerinden daha iyi puanlar almaktadır. Kanada’da 200 üretici çiftlik bazında yapılan araştırmada köpek ırklarını çalışma ve itaat zekası olarak değerlendirdiler. Üretici, hakem, eğitmen ve köpek sahiplerinden oluşan 199 kişilik jüri,Border Collie cinsi köpeği 190 oyla en zeki köpek olarak belirledi.Aşağıda köpeklerin zeka seviyelerine göre sıralamasını görebilirsiniz.
Değerlendirme
1'den 10'a kadar olan sıralamadaki köpek ırkları çalışma ve itaat zekası yönünden en zeki olanlardır.Bu ırklara ait çoğu köpek,yeni komutları beş kez tekrarlandıktan sonra anladıklarını belirtecek fazla tekrara gerek kalmadan bu yeni komutları anımsayacaktır. Sahiplerinin verdiği komutu % 95 veya daha yüksek oranda uyacaklardır. Zekanın bu boyutunda gerçekten de bir numaralar ve deneyimsiz eğiticilerle bile işlerini iyi yapacaklardır.
11'den 26'ya kadar olan sıralamadakiler mükemmel çalışma köpekleridir. Basit komutların öğrenebilmesi için 5 ile 15 tekrar yeterli olacaktır. Komutlara % 85 oranında itaat edecekler, ancak biraz daha zor komutlarda köpeğin itaat etmesi zorlaşabilecektir. Hemen hemen her eğitici, sabırsız ve deneyimsiz olsa bile, bu ırktaki köpeklerle iyi başarılar elde edilebilir.
27'den 39'a kadar olan sıralamadaki köpek türleri, yaklaşık 15 tekrardan sonra komutu kavradıklarını belli etseler de, nispeten iyi bir performans elde etmek için yine de 15-20 tekrar gerekecektir. Genelde % 70 oranında komuta itaat ederler, ama çoğu zaman komut ile tepki arasında belirgin bir gecikme söz konusudur. Sahipleri ile aralarındaki mesafe arttıkça, komuta tepki gösterme oranları düşer hatta bazen hiç itaat etmemeleri de mümkündür. Kararlı olmayan ve deneyimsiz eğiticiler veya sabırsız ve kaba davranış, bu köpeklerin performansını büyük ölçüde etkiler.
40'dan 54'e kadar olan sıralamadakiler, ortalama bir çalışma ve itaat zekasına sahiptir. Öğrenme süresinde ancak 15-20 tekrardan sonra işi kavramaya başlarlar, ama doğru dürüst bir performans için 25-40 tekrar gerekli olacaktır. Bu köpeklere çalışmaları için gerekli zaman verilirse ne yapmaları gerektiğini de iyi bir şekilde hatırlayacaklardır. %50 oranında komuta itaat ederler, ama güvenirliliği büyük oranda çalışmaların tekrarına bağlıdır. Tepki göstermeleri de çok üzün süre alabilir. Bunun dışında bu köpekler sahipleri ile olan mesafeden büyük ölçüde etkilenirler. Sahibi yakında ise köpeğin itaat etme olasılığı daha yüksektir, mesafe arttıkça köpeğin güvenirliği git gide daha da az olur. Eğitim, performans kalitesini çok büyük bir ölçüde etkiler. İyi eğiticiler, bu köpeklerin en başarılı türler gibi görünmesini sağlayabilir ama sabırsız veya beceriksizce davranan biri bu köpekleri düpedüz ziyan edebilir.
55'den 69'a kadar olan sıralamadaki köpek türlerinin çalışma ve itaat zekasını ancak kısıtlı olarak değerlendirebiliriz. Yeni bir komutu kavramak için en küçük bir kıvılcım için 25 tekrar doğru dürüst bir performans elde etmek için ise 40-80 tekrar gerekebilir. Yine de yeni alışkanlıklar pek kalıcı olmayabilir. Sürekli çalışma için bu sık sık olanak verilmez ise, öğrendiklerini unutmuş olabilirler. Ortalama düzeydeki bir eğitim sonucunda bu köpekler ancak % 30 oranında itaat edeceklerdir. O zaman bile ancak sahipleri yakınındayken başarı gösterirler. Bu köpeklerin dikkati sanki hep başka yerdedir ve keyifleri istediği zaman itaat ettiklerini düşünürsünüz. Bu köpeklerin sahipleri çoğu zaman bağırmak zorundadır, çünkü köpek uzakta ise çoğu zaman hiç tepki alamazlar. İlk kez köpek sahibi olmak isteyen bir kişi için bu köpekler hiç de uygun değildir. Deneyimli ve zamanı bol olan, kesin ama şefkatli bir şekilde köpekle çalışan bir eğitici, bu köpeklerin güvenilir bir şeklide itaat etmelerini sağlamak için çok çaba göstermek zorundadır.
70'den 79'a kadar olanlar en zor ırklar olarak değerlendirilebilir. En düşük çalışma ve itaat zekasını göstermektedirler. Temel itaat eğitiminde, kendilerinden ne beklendiğine dair en ufak bir anlayış elde edebilmeleri için 30-40 tekrara gereksinim duyarlar. Bu köpeklerde belirli oranda bir güvenirlik elde etmek için 100'ün üzerinde tekrar gerektiği durumlar hiç de olağandışı değildir. Yine de köpeklerin performansı ağır ve düzensizdir. Çalışmalar sürekli olarak yenilenmelidir, aksi takdirde her şey unuturlar. İtaat oranı % 25'in altındadır ve tepki göstermeleri de oldukça yavaştır. Ortalama düzeydeki eğitici bu türlerle çalışmaktan kısa sürede usanacaktır ama yetenekli eğiticiler bile bu köpeklerle çalıştıklarında kendi yetenekleri konusunda şüpheye düşebilirler.
İlla köpeğimin zekasını öğrenmeliyim diyorsanız.
Köpekler için Zeka Testi—Kathy Coon-(Epsilon Yayınevi ) kitabından faydalanabilirsiniz.